پایگاه خبری کرج امروز عادله ارشادی مقدم /  "تفکیک زباله، وقتی امکانات بازیافت نداریم به چه دردی می خورد؟" این ذهنیت منفی مدت ها ملکه ذهنم شده بود طوری که جداسازی را در خانه خودم ترک کردم و به خیلی ها هم تاکید کردم این اقدام بی فایده است. به راستی چرا باید چنین دشواری ای به خود بدهیم در حالیکه در شهر امکانات بازیافت به شیوه جهانی و به روز وجود ندارد و همه زباله ها موقع جمع آوری با هم مخلوط می شوند؟

مدتها بود تفکیک زباله در خانه به نظرم نوعی کلاس گذاشتن و اطوار بیهوده بود که با شعارهایی قدیمی مثل شهر ما خانه ما و روش های به روزتر آن یعنی پویش های تفکیک زباله از مبداء و نصب سطل های مخصوص تفکیک و اقداماتی مشابه آن به دست آمده بود، بدون آنکه ثمری داشته باشد.

این افکار توی ذهنم بود تا اینکه به تشویق و توصیه یکی از دوستان که تلاش زیادی برای حفظ محیط زیست می کرد، تصمیم گرفتم نگاه دقیق تری به موضوع بیاندازم. می خواستم ببینم این همه تبلیغات و تلاش برای تشویق و ترغیب مردم به کاهش تولید زباله با استفاده از روش تفکیک از مبداء برای چیست و آیا واقعا تاثیری در حفظ محیط زیست و سالم نگه داشتن آن برای آینده فرزندان مان دارد یا نه.

پیگیری این امر در شهر مورد سکونتم یعنی کرج اتفاق افتاد و مرحله اول، گفت و گو با یک مطلع حوزه پسماند بود. نخستین نتیجه ای که از این مکالمه به دست آوردم این بود که کلانشهر کرج به رغم مشکلات بسیار زیاد در حوزه پسماند و وجود حجم بالای تولید زباله، از امکاناتی در زمینه بازیافت برخوردار است که می تواند پسماندهای خشک را از طریق بازیافت به صنایع وارد کند.

این قدم خوبی در ترغیب اولیه ام به سمت اجرای مجدد تفکیک زباله در خانه بود؛ بخصوص وقتی مطلع شدم این اتفاق برای حدود ۴۰ تن از زباله های خشک در شهر رخ می دهد و این میزان، اگرچه رقم قابل توجهی در مقایسه با میزان پسماند تولیدی شهر نیست اما به خودی خود بسیار مفید است.

گفت و گو با مسئولان و آگاهان حوزه پسماند نیز این اطلاعات را در اختیارم گذاشت که علاوه بر بازیافت این میزان از زباله ها، بخش دیگری از پسماند در کارخانه کمپوست به کود تبدیل شده و در محیط زیست بکارگیری مجدد می شود.

اما مشکل بزرگ کرج و تقریبا همه زمین، پسماندهایی هستند که از پلاستیک تشکیل شده اند؛ چرا که زمان جذب این تولیدات خطرناک و مورد استفاده گسترده بشر به خاک و طبیعت بسیار طولانی است و نفوذ آن به اعماق زمین و آب ها، چرخه زیست و حیات مجموعه بشر را با تهدیدات جدی زیستی روبرو کرده است.

طی عمیق ترین غواصی انسان در عمق ۱۰۹۸۹ متری اقیانوس آرام که به تازگی انجام گرفت، از جمله معدود اشیای دیده شده کف اقیانوس محصولی پلاستیکی بوده است! یعنی در دما و فضایی که امکان حضور بسیاری از موجودات میسر نیست، یکی از مضرترین ساخته های دست بشر راه یافته و توانسته در زندگی آبزیانی که ته اقیانوس زندگی می کنند، تغییر ایجاد کند. این امر به سادگی میزان نفوذ و تاثیرگذاری این محصولات در طبیعت و حیات بشر را بیان می کند.

آری؛ دور نیست زمانی که شبیه کارتون ها، لابلای پلاستیک و زباله غرق شویم بدون اینکه راه نجاتی از آنها داشته باشیم! شاید این اتفاق کمی دور از ذهن به نظر برسد اما هنگامی که با نگاهی جدی تر و مسئولیت پذیرانه تر به موضوع نگاه می کنم، متوجه می شوم مسئله محیط زیست و مدیریت پسماند بسیار پیچیده، حساس و حیاتی است. مسئله ای که با کمی درایت مصرف کنندگان می توان از شدت و حساسیت آن کاست.

متاسفانه بسیاری از ما خود را به راستی مسئول و اثرگذار نمی دانیم. حرف های تکراری از دغدغه های زیستی و تاسف خوردن در این باره برایمان عادی شده اما همیشه منتظریم دیگران شروع کنند.

برای امتحان به فروشگاه محل رفتم تا ببینم در یک خرید معمولی به طور متوسط چقدر پلاستیک و مواد پلاستیکی خریداری می شود. نتیجه این شد: میوه ۴ پلاستیک، لوازم بهداشتی و خوراکی ۵ عدد، دارو یک و در کنار اینها خود محصولات که به تناوب درون بسته های پلاستیکی متعدد با کیفیت ها و وزن های مختلف بسته بندی شده بود. در واقع بخش زیادی از خرید من به خرید پلاستیک اختصاص داشت. هنگامی که از مغازه دار خواستم پلاستیک های کمتری به من بدهد، همراهم مرا از این کار منع کرد چرا که گرفتن پلاستیک بیشتر در ذهن برخی از ما نوعی سود بردن به شمار می آید! اما واقعا این سود به چه قیمت و برای چیست؟!

این در حالی است که بهره گیری از کیسه های پارچه ای می تواند راهکار بسیار مناسب تری برای عدم لطمه زدن به طبیعت باشد. به گفته مسئولان کاهش مصرف پلاستیک به معنای کاهش تولید این زباله مضر است و کیسه های پارچه ای یا کیسه های قابل بازیافتی که امروزه در برخی فروشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرند، می تواند به میزان حداقل ۱۰ درصد از تولید زباله های پلاستیکی بکاهد.

حال اگر این اقدام را در کنار موضوع تفکیک زباله در خانه جدی بگیریم به نتایج بسیار مفیدتری دست خواهیم یافت که کاهش حجم زباله، کاهش هزینه های جمع آوری و انتقال، کاهش هزینه های بازیافت تنها بخشی از نتایج آن است.

اگر یاد بگیریم زباله های خشک و تر را از هم جدا کرده و بخصوص موقع انداختن زباله های تر در زباله دان، اجازه ندهیم مقدار زیادی رطوبت و آب وارد کیسه شود، یعنی کمک زیادی به حفظ محیط زیست کرده ایم؛ چرا که تنها در مرکز حلقه دره کرج، روزانه بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر مکعب شیرابه تولید می شود! تولید شیرابه به عنوان یکی از ترکیبات پیچیده شیمیایی، یعنی آلوده شدن خاک و آب های زیرزمینی! پرواضح است آلودگی این عناصر چه اندازه می تواند آثار مخربی در زندگی ما به جا بگذارد.

کافی است هر یک از ما خود را در این زمینه مسئول و اثرگذار بدانیم. باید یاد بگیریم در کنار همه انتظاراتی که از مسئولان داریم، خودمان را هم در قبال محیط زیست، شهر و آینده فرزندان مان مسئول دانسته و برای مراقبت از زمین بیشتر تلاش کنیم. شاید خود من هم از کسانی باشم که تاکنون فرصت های بسیاری را برای کمک به طبیعت و محیط زیست از دست داده ام، اما تلاش خواهم کرد از امروز به آنچه به عنوان زباله تولید می کنم دقت بیشتری داشته باشم و به سادگی از کنار این طلای کثیف و پراهمیت عبور نکنم. امید که همه ما شهروندان بیاموزیم که نگهداری از شهر یک وظیفه عمومی است و به ارگان یا نهاد خاصی محدود نمی شود؛ درست مثل خانه ای که نیازمند همکاری همه اعضای خانواده است.