پایگاه خبری کرج امروز - شهرها به‌طور ذاتی باید مکان‌هایی برای زیستن، آموختن، رشد و مشارکت باشند، اما در عمل، بسیاری از مناطق شهری از زیرساخت‌ها، خدمات عمومی و فضای شهری کافی بی‌بهره‌اند؛ برای مثال، ساکنان مناطق کم‌برخوردار اغلب به امکاناتی مانند فضای سبز، حمل‌ونقل عمومی کارآمد، مراکز فرهنگی و ورزشی یا حتی بهداشت و آموزش مناسب دسترسی ندارند.این در حالی‌ست که محله‌های مرکزی یا ثروتمند شهر، از خدمات شهری با کیفیت بالا و فضاهای عمومی استاندارد بهره‌مند هستند.

این فاصله، صرفاً یک فاصله مکانی نیست، بلکه به مرور زمان به یک فاصله فرهنگی، آموزشی و اقتصادی تبدیل می‌شود که بازتولید نابرابری را در پی دارد. در این میان، هوش مصنوعی (AI) می‌تواند به‌عنوان ابزاری تحول‌آفرین، راه‌حل‌های موثری ارائه دهد. تحلیل داده‌های شهری با استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند نابرابری‌ها را با دقت بیشتری شناسایی کند.

برای مثال، با ترکیب داده‌های ماهواره‌ای، اطلاعات حمل‌ونقل، جمعیت، درآمد، سلامت و آموزش، الگوریتم‌های یادگیری ماشین قادر خواهند بود مناطقی با دسترسی محدود به خدمات شهری را شناسایی کرده و اولویت‌بندی کنند. علاوه بر این، ابزارهای مبتنی بر AI می‌توانند به شهرداری‌ها در طراحی هوشمندانه‌تر فضای عمومی کمک کنند. مثلاً با مدل‌سازی رفتار جمعیتی یا شبیه‌سازی سناریوهای مختلف توسعه شهری، مدیران می‌توانند پیش‌بینی کنند که احداث یک پارک یا ایستگاه مترو در کدام نقطه، بیشترین تاثیر مثبت را بر عدالت فضایی خواهد داشت. حتی در زمینه تخصیص بودجه یا برنامه‌ریزی پروژه‌های مشارکتی، ابزارهای AI می‌توانند شفافیت و کارآمدی را افزایش دهند.

اما آینده چگونه خواهد بود؟

اگر سیاست‌گذاران شهری از ظرفیت‌های AI به‌درستی بهره بگیرند، چشم‌انداز روشنی پیش‌روست: شهرهایی که مبتنی بر داده و شواهد اداره می‌شوند، تصمیماتی می‌گیرند که عدالت اجتماعی را تقویت می‌کند. هوش مصنوعی می‌تواند شهر را به یک سیستم زنده و پویا تبدیل کند که مدام از رفتار شهروندان یاد می‌گیرد و خدمات خود را هوشمندانه تطبیق می‌دهد.

با این حال، اگر استفاده از AI صرفاً به خدمت سودآوری یا کنترل جمعیت درآید، ممکن است نابرابری‌ها عمیق‌تر شوند. بنابراین، آینده‌ای عادلانه زمانی ممکن است که هوش مصنوعی با نگاهی انسانی، مشارکتی و اخلاق‌محور به کار گرفته شود. شهری که در آن همه شهروندان، فارغ از محل زندگی‌شان، بتوانند سهمی برابر از خدمات و فضای عمومی داشته باشند، نه یک آرزو، بلکه یک مسیر ممکن است؛ به‌شرط آن‌که هوش، با انصاف همراه شود.

محسن راعی _ نویسنده و محقق

۰۸:۰۷ قبل‌ازظهر